VII Ogólnopolskie seminarium medioznawcze: Pluralizm mediów, pluralizm w mediach

Pojęcie pluralizmu mediów związane jest z ich różnorodnością, zarówno w sensie strukturalnym jak i zawartości. Dyskusja w tym obszarze powinna więc uwzględniać dwie perspektywy: dostępu i różnorodności podmiotów medialnych oraz dostępność i różnorodność treści. To pierwsze podejście skupia się na pluralizmie produkcji i dystrybucji treści, pluralizmie w odniesieniu do własności i typów mediów (np. formy własności, typy nadawców, itp.), zaś to drugie odnosi się do pluralizmu form ekspresji kulturowej, stanowisk politycznych oraz reprezentacji interesów różnych grup społecznych [np. mniejszości, społeczności językowych, regionalnych i lokalnych, itp.]. Z tego wynika dualna perspektywa zagrożeń oraz wyzwań dotyczących ochrony pluralizmu – ochrony różnorodności rynku medialnego oraz zwrócenia bacznej uwagi na pluralizm przekazów.

Obszary ryzyka ważne dla pluralizmu medialnego mogą obejmować wskaźniki o charakterze normatywnym (prawne gwarancje pluralizmu) jak i demograficznych i gospodarczych, stąd konieczna jest wieloaspektowa analiza tego problemu. Działalność mediów uzależniona jest głównie od sytuacji ekonomicznej kraju, gdyż ich dochody pochodzą przede wszystkim z działalności gospodarczej (reklam i sponsoringu oraz sprzedaży własnej produkcji). Mogą też, zwłaszcza w przypadku mediów publicznych, pochodzić z pomocy publicznej, państwowych lub prywatnych subsydiów. Analiza prawnych regulacji (krajowych oraz ponadnarodowych) mających przeciwdziałać tworzeniu państwowych lub prywatnych monopoli, dysponujących władzą ograniczania autonomii dziennikarzy oraz decydowania o agendzie medialnej, pokazuje, że nie są one dostatecznie skuteczne, jednakże tworzą klimat dla poziomu ochrony pluralizmu mediów oraz w mediach. W organizacjach europejskich, takich jak Rada Europy i Unia Europejska, debata na temat pluralizmu toczy się nieustannie, podobnie jak prace nad monitorowaniem sytuacji pod tym względem w krajach członkowskich. Pragnęlibyśmy dyskutować też nad tym, w jakich sytuacjach pluralizm mediów jest zagrożony: czy tylko wtedy, gdy państwo próbuje kontrolować media, ale czy także wtedy, kiedy to media przejmują kontrolę nad procesami politycznymi i narzucają ton debacie (np. jak w Wielkiej Brytanii w trakcie dyskusji nad Brexitem).

Pragniemy w trakcie konferencji omawiać więc kwestie mieszczące się w we wskazanych powyżej obszarach, ukazujące dwa aspekty pluralizmu – samych mediów oraz tego co publiczność znajduje w przekazach medialnych. Aspekt pierwszy związany jest z zakresem kontroli i nadzoru nad procesami oraz zjawiskiem koncentracji, które może stwarzać ryzyko monopolizacji. Aspekt drugi powiązany jest z treścią przekazów, ich różnorodnością, jakością oraz procesami powstawania przekazów, w tym profesjonalizmem dziennikarskim. Chodzi zwłaszcza o powiązanie pluralizmu medialnego z jego wpływem na pluralizm debaty publicznej oraz w konsekwencji jakość demokracji.

Grunt dla dyskusji pragniemy podporządkować 4 zasadniczym wątkom:

  • Ochrony pluralizmu mediów wobec zagrożeń fundamentalnych praw i wolności: prawa do wolności słowa, dostępu do informacji, polityzacji kontroli nad mediami, jakości debaty publicznej.
  • Struktury systemu medialnego: pluralizmu rynkowego, oceny koncentracji własności i jej przejrzystości, centralizacji systemu medialnego, kondycji mediów trzeciego sektora,
  • Autonomii mediów: niezależności redakcyjnej, stronniczości mediów.
  • Różnorodności treści i form medialnych, w tym zaspokojenia potrzeb różnych grup kulturowych i społecznych, uwzględniania w debacie publicznej głosów wszystkich grup społecznych, a także kompetencji medialnych społeczeństwa.